Powrót na mury i nie tylko – historia powstania Fundacji Artbarbakan
Pomysł ożywienia inicjatywy sprzed lat i powrotu na mury Barbakanu narodził się w głowie jednego z pierwszych Barbakańczyków, członka grupy Niezależni’69 Jerzego Lassoty. Po powrocie z wystawy „Documenta” w Kassel, Lassocie, który spędził tam dość długi czas, bardzo spodobał się sposób prezentowania sztuki w przeróżnych, czasem bardzo nietypowych miejscach jak apteka czy dworzec. Wraz z kolegą z grupy Mironem uznali, że Warszawa także zasługiwała na artystyczne ożywienie. Postanowili, więc jak za dawnych czasów zorganizować wystawę na murach Barbakanu.
Swoim pomysłem podzielili się z prof. Januszem Durko i Andrzejem Sołtanem z Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (obecnie Muzeum Warszawy), którzy zareagowali bardzo entuzjastycznie. Dzięki ich pomocy w 1998 r. odbyło się pierwsze wydarzenie o nazwie „Artbarbakan’98”, rok później powstała Fundacja Artbarbakan, a inicjatywa ta przerodziła się w coroczną, letnią imprezę.
Jednak tym razem nie ograniczyli się tylko do murów Barbakanu. Już w pierwszym roku organizowane przez nich wystawy odbyły się także w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, Galerii Abakus, Galerii Forma & Colour oraz w Galerii Most. Wydarzenie to zostało odnotowane przez prasę i było okazją do przypomnienia młodszej generacji, malarzy, którzy przed laty zrobili spore zamieszanie na warszawskiej starówce.
W kolejnych latach do wydarzenia dołączyło wiele nowych miejsc wystawowych m.in. Muzeum Niepodległości, Galeria Prezydenta Warszawy, Centralna Biblioteka Rolnicza czy Instytut Słowackiego. W 2000 r. dołączyła Galerii Serdika – Bułgarski Instytut Kultury, Galeria Aneks, Mazowiecki Urząd Wojewódzki, na Placu Bankowym ustawiono rzeźby, a Plac Zamkowy stał się miejscem organizacji happeningów malarskich.
W 2001 r. artyści poszli jeszcze dalej z realizacją śmiałych wydarzeń artystycznych i zorganizowali pokaz mody z papieru na Placu Zamkowym. Zwiewne papierowe stroje, prezentowane przy muzyce, przyciągały tłumy turystów. Szczególnie, że nie był to zwykły pokaz, lecz jego połączenie z elementami tańca nowoczesnego i baletu.
Celem Lassoty i Mirona była nie tylko reaktywacja wystaw na murach Barbakanu, ale także ożywienie Stolicy za pomocą sztuki. W wystawach organizowanych przez grupę, udział brały prace zarówno starych Barbakańczyków, którzy nadal tworzą w różnych zakątkach świata jak Kupczyński czy Mieliwodzki, jak i tych, którzy już nie żyją: Naldek, Naliwajko, Kotliński, Kucharski, Apolinary, Szajewska, Wagner i Smolarek. Była to jednak tylko niewielka część wystawianej tam twórczości. Swoją sztukę prezentowali liczni artyści z Mazowsza jak Andrzej Renes, Rajmund Gałecki, Piotr Żaczek czy Paweł Cabanowski oraz absolwenci i studenci warszawskiej ASP. Zapraszano także gości z zagranicy: z Litwy, Słowacji, Niemiec, Anglii, Szwecji, Bułgarii czy Włoch. Przedsięwzięcie to pomagało w integracji początkujących i doświadczonych artystów, ludzi zainteresowanych sztuką, kolekcjonerów. Działalności Fundacji Artbarbakan nie ograniczała się jednak tylko do centralnej części Warszawy, przenosząc się m.in. na drugi brzeg Wisły na Pragę Północ.
Program Fundacji Artbarbakan na stałe zagościł w letnim rozkładzie wydarzeń artystycznych w Warszawie. W kolejnych latach wystawy miały mniejszy lub większy zakres działań, lecz niezmiennym punktem ekspozycji pozostawały mury Barbakanu oraz prywatne galerie grupy. W ramach „Artbarbakanu” zorganizowano blisko sto ekspozycji malarstwa, rzeźby i fotografii i innego rodzaju artystycznych działań.
Agnieszka Stróżyk – historyk sztuki, specjalizująca się w historii grupy Niezależni oraz historii Pierwszych Barbakańczyków